Cumhurbaşkanlığı hükümetinin 2024 yılı enflasyon kapanış hedefi % 45, 2025 yılı için tüm vergi, harç ve cezalar için yeniden değerleme oranı % 44 iken asgari ücrete yaptığı zam % 30 bir çok açıdan düşündürücüdür.

1 Ocak 2025’den geçerli olacak asgari ücretin 17 binden 22.104 TL ye çıktı!

İşverene maliyeti de 23.500 TL’den 30.555 TL’ye çıkmış oldu.  

1 Ocak 2022’de asgari ücretin 5 bin TL olmasından hareketle reel olarak 4 kat artırdık demesi dil sürçmesi olsa gerek diyeceğim!

Reel, gerçek değerlini koruması, sürdürmesidir. Rakamı reel olarak değerlendirebilmek için o günkü satın alma gücü ile bugünkü satın alma gücünü karşılaştırmak lazım. Söz konusu artış aritmetiksel bir artıştır, reel olabilmesi için en basiti enflasyondan arındırılmış olması lazımdır.

4 kat artış TUİK’in enflasyon rakamına yakındır. Ama herkes biliyor ki, TUİK’in enflayon rakamı gerçek enflasyon değeri ile yanı paranın pazarda satın alma gücündeki azalma ile uyuşmamaktadır.

Son birkaç yıldır asgari ücret rakamının teorik olarak önemsemekle beraber pratikte eskisi kadar hükmü olmadığına inananlardanım. Bir bireyin insan gibi yaşayabilmesi için asgari ücretin en az 35 bin olması gerektiğini düşünsem de hükümetin vereceği rakam için tahminim azamı 23 bin TL idi. 2025 yılı için yeniden değerleme oranı olan % 44 ü bile Mehmet Şimşek yaklaşımının vermeyeceğini hep konuştuk. Konuştuk, çünkü yaşanan ekonomik darboğazın sadece emekli ve ücretlilerin satın alma güçlerini baskılayarak aşılacağına inanan bir anlayış var. 

Geleyim pratikte hükmü olup olmadığı konusuna…

Bozulan ekonomi ile sektörlerde ücret skalaları kavramı ortadan kalktı. Liyakat, deneyim, memur – işçi kavramları arasında makas müthiş daraldı, artık orta kademe ücretler yok gibi!

Ekstrem bir görevi yoksa memur personele asgari ücretin az üzerini reva gören işverenlerimiz nitelikli, vasıf isteyen işçi kadroları asgari ücretin çok üstünde fiyatlarla ancak çalıştırabiliyor. Şefinden, müdüründen daha yüksek ücret alan usta, tekniker kadrolarının varlığı, beden gücü isteyen işlerde günlük yevmiyelerin 2 bin TL üzerinde çıktığı bir ortamda 22 bin TL asgari ücretin uygulamada ne derece geçerli olduğunu çevrenizle yapacağınız kısa diyalogla hemen öğrenebilirsiniz.

Kentlere göre Asgari Ücret,

Rize’den bir arkadaş yazmış, “Kiralar 15-20 bin iken 22 bin TL asgari ücretle nasıl geçineceğiz”.

İyi de asgari ücret Rize’de, Uşak’ta, Siirt’te de 22 bin TL ama İstanbul’da 30 bin TL nin altında ev yok. Öyle ahım şahım evlerden bahsetmiyorum üstelik. Yıllardır bu hususu; şehirlere göre 2-3 kademeli asgari ücret belirlensin diye yazıyor, çiziyoruz ama yönetenlerimiz böyle düşünmüyor!

Sırada artık asgari ücretten daha önemli olan emekli maaşları var. Hükümet emekliler içinde benzer yaklaşımda olacaktır. Ayrıca piyasalarımız, işverenlerimiz, ev sahiplerimiz öyle çığırından çıkmış, fırsatçı olmuş gibi bir yıl için emekliye, çalışana yapılmış artışı yapacakları zamlarla 1-2 ayda emerler. Sonraki yılın yeniden değerleme oranın yüksekliğinden yanıtları da hazırdır; kamunun fiyat ayarlamaları bize yansıyor!

Son sözüm; güven ortamı tesis edilirse, külfet güçlere göre bölüşülürse piyasalarda gereğini yapar, ekonomi sağlıklı kanala girer.

Recep Ali Aksoylu / 24.12.2024