Bir yandan küresel yok oluş, öte yandan bilinçsiz avlanma…

İstanbul Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Öğretim Üyesi ve TÜDAV Başkanı Prof. Dr. Bayram Öztürk ve gazeteci Ahmet Örs’ün İstanbul’un sucul yaşamı ile ilgili olarak yaptıkları sunumların ardından, Falyanos by Kalyon’da gerçekleşen İstanbul balıkları konseptli yemek büyük beğeni topladı.

Ülkemizin özgün lezzetlerini ve yöresel üreticileri desteklemek adına bir lezzet envanteri oluşturulması konusunda önemli işlere imza atan ve uluslararası projelerle adını duyuran Mutfak Dostları Derneği çalışmalarına hız kesmeden devam ediyor. 12 Ocak 2019 akşamı İstanbul’un en eski turizm işletmelerinden Kalyon Otel’in girişinde yer alan Falyanos by Kalyon’da Mutfak Dostları Derneği tarafından gerçekleştirilen “Dünden Bugüne İstanbul’un Balıkları” etkinliğinde, İstanbul’un yitirdiğimiz sucul zenginliği ve Boğaz’ın kaybolan balık türleri İstanbul Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Öğretim Üyesi ve TÜDAV Başkanı Prof. Dr. Bayram Öztürk ve gazeteci Ahmet Örs’ün sunumlarıyla dinleyicilere aktarıldı.

İstanbul’un ne yazık ki balık zenginliğini yitirdiği bir dönemden geçtiğimizi belirten Mutfak Dostları Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Zeynep Kakınç, yaptığı açılış konuşmasında şunları söyledi: “İstanbul’da Ocak, yakalanan balıkların en lezzetli olduğu aydı. Ancak ne yazık ki bugün balık çeşitlerimizin çoğunu bilinçsizlik nedeniyle yitirmiş durumdayız. Çünkü dünyada artık bir küresel yok oluştan bahsediliyor. Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü’ne göre, deniz canlılarının yüzde 30’u çoktan yok oldu. Yüzde 70’inin de 30 yıllık bir ömrü kaldı. Mutfak Dostları Derneği olarak bu konuya dikkat çekerken, tükenen balıklar yapılan yanlışlar ve yarınımız hakkında farkındalık yaratmayı hedefliyoruz”.

Yaptığı sunumda Türkiye’deki mevzuatla AB mevzuatı kıyaslandığında eksikliklerin olduğunu ancak sorunun bu eksiklerden ziyade uygulamadan kaynaklandığını anlatan, İstanbul Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Bayram Öztürk de Türkiye’nin kendi denizlerindeki balıkları bilinçsizce ve insafsızca tükettiğini söyledi. Öztürk, “10 yıl önce konuşuyor olsaydık size ‘10 kilo balığın 8’ini denizden tutuyoruz’ derdim. Bugün bu oran 5 kiloya inmiş durumda ve gidişat daha da aşağılara doğru yönlenmiş durumda. Biz balık tutmasını da balığı tüketmesini de bilmiyoruz. Gırgır, trol, dinamit, zıpkın. Nerede, ne yapılmaması gerekiyorsa yapıyoruz. Tutmasını bilmediğimiz gibi tüketmesini de bilmiyoruz. Toplam balık miktarımızın yüzde 10’u, balığı yanlış kestiğimiz ve yanlış pişirdiğimiz için ziyan oluyor“ dedi.

Hem gazeteci ve araştırmacı kimliği, hem derin gözlemleriyle katılımcılara eski İstanbul’a nostaljik bir yolculuk yaptıran Ahmet Örs ise “Marmara balıkları ile onların çevresinde binlerce yılda oluşan benzersiz gelenek ve yaşam biçimi de kültür mirası kapsamına alınmaya layık. Bu gerçekleştirilirse, belki Marmara balıklarına birileri sahip çıkar, torunlarımız balıklarımızı sadece mutfak tarihi kitaplarından okuyup öğrenmek zorunda kalmazlar“ diye konuştu. Sunumların ardından Falyanos by Kalyon’da yapılan İstanbul Balıkları konseptli yemek büyük beğeni topladı.

Mutfak Dostları Derneği neler yapıyor?

Mutfak Dostları Derneği, bilimsel araştırmalar yaparak, yaptırarak mutfak zenginliklerimizi, yeme-içme ve sunma adabını bütün özellikleriyle ortaya çıkarmak amacıyla kuruldu. Yurt içi ve yurt dışında mutfağımızın tanıtılmasını sağlamak, bu alanda eğitimler düzenlemek, yeme-içme ile ilgili gelişmeleri izlemek, bu tür çalışmaları özendirmek, derneğin kuruluş amaçları arasında yer alıyor.

Türk mutfağı ile ilgili bilimsel araştırmaları destekleyen, çeşitli yayınlar hazırlayan, panel, konferans ve geziler düzenleyen dernek, önceden belirlenen temalar çerçevesinde hazırlanmış menülerin ikram edildiği gastronomik zenginliği olan yemekler de organize ediyor. Mutfak Dostları Derneği, “Coğrafî İşaretleme Sistemi” (Appelation d’origine Controlée) konulu panellerle, Türkiye’nin yöresel, özgün lezzetlerinin kalite standartlarının, üretim bölgelerinin ve kriterlerinin belirlenmesinin önemini vurguluyor.

SEDRA ve ALE Projeleri Başarısı

Geçtiğimiz yıllarda ulusal biyogüvenlik yasasının GDO’lu ürünler açısından sakıncalarını üyeleri ve kamuoyu ile paylaşan Mutfak Dostları Derneği, 2012 - 2016 yılları arasında Slow Food’un Balkan ülkelerinde gıda, sürdürülebilir kırsal kalkınma ve çevreyle ilgili faaliyet gösteren STK’larla ortaklaşa gerçekleştirdiği ESSEDRA Projesi’nin Türkiye ortağı olmuştu.

Proje boyunca, üreticileri organize ederek tek çatı altında toplayıp onlara yeni pazar fırsatları yaratmayı, ürünlerinin hak ettiği değerlerini vererek yerel üreticilerin geleceğini korumayı hedefleyen “Presidia” çalışmaları yapıldı. Dünyada 249’u İtalya’dan olmak üzere toplam 442 Presidia ürünü var. Türkiye’de ise sadece üç Presidia ürünü bulunuyor; Kastamonu İhsangazi Siyez Bulguru, Mutfak Dostları Derneği’nin Essedra Projesi kapsamında yürüttüğü çalışmalar ile birlikte Karaman Divle Obruk Peyniri Presidia’sı “Kars Boğatepe Gravyeri Presidia”sı. Ayrıca peynir/süt ürünleri üzerine yoğunlaşarak bu alanda üreticilerin yaşadıkları yasal sıkıntılar üzerinden diğer proje ortakları ile birlikte savunuculuk çalışmalarına katkı sunuldu. Boğatepe Çevre ve Yaşam Derneği’ne Boğatepe Gravyer peyniri, Presidium çalışması kapsamında peynir üreticilerinin kalite ve kapasitelerinin geliştirilmesi amacıyla süt alım cihazı ve antibiyotik kitleri alımı konusunda dernek, bedelin bir kısmını bağışlayarak kaliteli üretim yapılmasını sağlamaya çalıştı.

Projenin bir uzantısı olarak devam eden Anadolu Lezzet Envanteri (ALE) kapsamında Anadolu’dan yok olmaya yüz tutmuş toplam 59 adet geleneksel gıda ürünü listeye eklendi. Süreç ilerledikçe listeye eklenen ürünlerin daha da artması planlanıyor.