Dr.Şebnem Eryiğit  
Anesteziyoloji ve Reanimasyon Uzmanı 

Bir doktor olarak ,sanatın tıp alanında kullanılmasının hastalara dikkatlerini , ağrıları ve rahatsızlıklarından başka bir yöne odaklayabilme ve onları yaratıcılık alanına transfer etme şansını verdiğini ve ayrıca sağlık çalışanları için tükenmişlik sendromuyla başa çıkmada ne kadar yardımcı olduğunu gözlemledim. 

Yaratıcılık sadece sanatçılar icin değildir.Yaratıcılık var olmayı sağlar.Sevdiğimiz birşeyi yaparken o AN a katılırız, o AN içinde bulunuruz. Bu aktif bir meditasyon gibidir.Yaratıcılık yaşam ahengimize dikkat etmemizi sağlar,sinir sistemini sakinleştirir,anksiyeteyi azaltır, dengemizi yeniden oluşturmamıza yardım eder.İlişkilerimizi daha iyi bir hale getirir. 
Sevdiğimiz bir işi yaparken kendimiz ile daha sıkı bir bağ kurar,SELF -kendiliğimiz ile daha derin bir ilişki geliştiririz. Çok küçük ve kolay olsa bile sevdiğimiz bir işi yaparken kendimizi yargılamayi bırakırız, ne kadar içine girersek o kadar kendimizi iyi hissederiz ve böylece özsaygımız ve kendimize güvenimiz artar.

Tıpkı çocuklar gibi diğerlerinin ne düşündüğünü umursamadan yaratarak mutlu olabiliriz. Yetişkinlik sorumluluğu baskısına ara vererek yeniden masum çocukluğumuza dönebiliriz.Yeniden oyun oynayabiliriz. Bu yaratıcılığı ,sanatları sağlık alanında kullandığımızı bir düşünün ! 

Arts in Medicine -Sağlık Sisteminde Sanatların kullanımı nedir ?

Multidisipliner bir alan olan Arts in Medicine ;İyilik halini artırmak ve iyileşmeye katkida bulunmak amacıyla sanatı ve yaratıcılığı sağlık sisteminin içine katar.Sağlık sistemini edebiyat,performans, görsel sanatlar , dizayn aracılığı ile transforme ve humanize etmeyi (insancıllaştırmayı) hedefler.İnsan bedeni ,aklı ve ruhu arasındaki birlikteliği yeniden keşfetmeyi sağlar.Devreye giren yaratıcılık da sağlığı ve iyilik halini destekler. 

Hastaneye geldiklerinde hangi odaya yatacakları,giysilerinin çıkarılması sevdiklerini hangi saatlerde görebilecekleri söylenilen,tedavi dahil olmak üzere birçok konuda kendileri hakkındaki kontrolu elinden alınmış olan hastalarda “yaratıcılık egzersizleri”(hikaye anlatma,resim,heykel,şarkı söyleme,tiyatro,müzik, dans ) kendi kendilerine karar verebilme süreçlerine katkı sağlar.Kendileriyle iletişimleri ve nasıl hissettiklerini anlamaları kolaylaşır. 
Amerika’ da art terapileri 1930 ile 1960 lar arasında kurulmuş, bir disiplin olarak ise 1980 lerde ortaya çıkmaya başlamıştır.1990 da bugün ismi the Arts &Health Alliance olan, Society Arts in Healthcare kurulmuştur.**Sanat bugün sağlık sisteminde dünya çapında kullanılmaktadır.Uluslararası Arts in Medicine hareketi beden ile akıl arasındaki bağlantıyı ve yaratıcı ve tıbbi sanatlar arasındaki birliği yeniden keşfi temsil eder. Avustralya,Kanada,Küba,Finlandiya,Yeni Zelanda,İsveç ,ve İngiltere aktif olarak sanatları ve estetik deneyimleri sağlık ve iyilik halini desteklemek icin kullanan ülkelerin başında gelmektedirler. 

NeuroArts özellikle sanat ve estetik deneyimlerinde devreye giren beyin mekanizmalarını keşfeden nöroestetik alandan kaynağını alır . NeuroArts , “NeuroArts Blueprint ” makalesinde, disiplinler arası sanat ve estetik deneyimlerin (herhangi bir sanat tarzından türeyen duygular,hisler, algılar) ölçülebilir beden,beyin ve davranış değişikliğine nasıl sebep olduğu ve bu bilginin nasil belirli ve ileri düzey zindelik ve sağlık uygulamalarına dönüştürülebileceği hususundaki çalışma olarak tanımlanmıştır. 
Nöroestetik Profesörü Semir Zeki ( University College London) bu alanda bir öncüdür.Neuroimaging teknoloji ile beyinde medial orbital frontal kortex alanının ,matematiksel görsel,müzikal hatta ahlaki güzellik karşısında aydınlandığını ve bu beyin alanının güzellik algısı ile ilişkili olduğunu keşfetmiştir. 

Neden -Arts in Medicine-Saglikta sanatlarin kullanimina ihtiyacimiz var? 

-Müzik depresyondan iyileşme sürecinde ve Alzheimer hastalığındaki hafıza problemlerinde olumlu katkı sağlar. Alzheimer hastalarında görsel ve kognitif uyarılar hatıraları uyandırmıştır.

-Sağlık çalışanlarının tükenmişlik sendromu ile başetmelerine yardımcı olur. Sanatın sakinleştirici ,reflektif, yenileyici gücü ,stres ile çalışan doktorlar için zor çalışma hayatlarında bir rahatlama sağlamıştır.

Hareket ve dans fibromyalgia ve Parkinson hastalığının semptomlarını azaltır ve mobiliteyi artırır. 

Yaşlı bakım evlerinde dans uygulamaları ile , sağlıklı kalma, flexibilitede artış , koordinasyon,denge ,dayanıklılık,hatırlama,sosyalleşme yeteneklerinde düzelme olduğu görülmüştür.

Hasta yatağına müzisyenlerin ve sanatçıların ziyaretleri, özellikle çocukları ağrılarından uzaklaştırmış, hastalıkları hakkında kendi duygularını keşfetmeleri ve ifadelerini kolaylaştırmıştır. 

-Sağlık kuruluşlarının iç ve dış mekan (healing gardens) düzenlenmesinde doğa, hastane odalarında manzara resimlerinin kullanılması hastalarda daha az stres,daha az ağrı kesici ihtiyacı ,taburculuğun daha erken olması konularında fayda sağlar.Bina tasarımı, içinde çalışan kişilerin akıl sağlıklarına olumlu katkı yapar.

Tiyatro seyretmek kronik hastalıkların maliyetini ve palyatif bakımın anksiyetesini azaltır. Resim ,çizim çocuklarda sosyal ve duygusal iyilik halini destekler. Görsel sanatlar travma sonrası stress sendromu (PTSD) ve travmatik beyin sendromu icin etkin bir tedavidir. 

Görsel sanatların tıp fakülteleri öğrencilerinde klinik gözlem yeteneklerini artırdığı gözlenilmiştir. Yaratıcılık ,hastalarda kendi kararlarını verme sürecine ve duygularını farkına varmalarına katkıda bulunur. Bu da onlara hayata tutanacak bir dal ve duygu ,düşünce, korku ve umutlarını ifade etme fırsatı verir.

Hikaye anlatma ile kanser hastalarının yaşam kalitesinin düzeldiği, astım hastalarında akciğer fonksiyon kapasitelerinin arttığı, semptomlarının ve doktor visitlerinin azaldığı gözlenmiştir. 

Otizmde sosyal ve mesleki beceri oluşturulmasına yardım eder. Endorfin salınımını artırır. Ağrı ile başa çıkmaya yardım eder. Hemşire -hasta iletişimini artırır. Hastaneye yatırılmaya karşı direnci azaltır. Toplum için sanat aktiviteleri izolasyonu azaltabilir ve iyilik halini artırabilir.